مطالعات انجام شده توسط باستان‌شناسان دانشگاه لستر انگلیس نشان میدهد نئاندرتالها آنچنان که تصور می‌شده کندذهن و کودن نبوده‌اند.دکتر تری هاپکینسون، مدرس دانشکده باستان‌شناسی و تاریخ باستانی دانشگاه لستر می‌گوید: انسان‌های نئاندرتال از تصویر کلیشه‌ای که در ذهن همه ما هست فاصله زیادی داشته و نه تنها کودن نبوده بلکه انسان‌های خلاق و نوآوری بودهاند.
نئاندرتالها گونه خواهری انسان‌های هوشمند یا همان گونه انسان‌های امروزی بوده که در اروپا و اواسط دوره پالئولیتیک یا همان دوره پارینه سنگی که حدود 300 هزار سال قبل آغاز شد، می‌زیسته‌اند.
بسیاری بر این باورند که در این دوران به لحاظ فرهنگی و تکاملی شاهد رویداد قابل توجه و خاصی نبوده‌ایم. در حال حاضر دکتر هاپکینسون این موضوع را به چالش کشیده و نشان داده این موضوع با یافته‌های باستان‌شناسی او تناسب و تطابق چندانی ندارد.
او معتقد است نئاندرتال‌های اولیه، فناوری‌های تولید ابزارهای سنگی جدید را ابداع کرده و پس از آن هم با چالش‌های زیست محیطی که باعث از بین رفتن اجداد آنها یعنی انسان هایدلبرگی شد، مواجه بودهاند. تمرکز نظریه‌های متعارف کنونی بیشتر روی نوآوری‌های ابزارهای پس از آن دوره، یعنی حدود 40 هزار سال پیش است که
در نهایت به دوره‌ای رسید که انسان‌های مدرن امروزی جایگزین نئاندرتالها شدند.
در رابطه با این موضوع که ذهن انسان‌های مدرن امروزی همانند سوئیچی بود که حدود 50 هزار سال قبل در آفریقا فعال شد، اتفاق نظر وجود دارد. بسیاری از صفات مدرن امروزی مانند استفاده از سنگ آسیاب یا بازی شکار بزرگ حدود 300 هزار سال قبل در آفریقا شروع شد.
این امر در اروپا و در مورد نئاندرتالها هم اتفاق افتاد و تجمع تدریجی فناوری کم‌کم آغاز شد. نئاندرتالها نه‌تنها فناوری‌های قدیمی ابزار سنگی برای ایجاد روش‌های جدید استفاده از ابزار را به شکلی خلاقانه با هم ترکیب کردند، بلکه از غرب اروپا به نواحی مرکزی و شرقی اروپا، مکانی که اجداد آنها قادر به سکونت در آنجا نبودند، مهاجرت کردند.
گسترش نئاندرتالها به سمت شرق اروپا نشان میدهد آنها قادر به کنترل زندگی خود و زمین‌های تحت تملکشان در محیطی بشدت فصلی بودهاند.
تاکنون تصور عمومی بر این بود که نئاندرتالها فاقد قدرت نوآوری و خلاقیت که معمولا به انسان‌های اندیشه‌ورز امروزی نسبت داده می‌شود، بودهاند. با توجه به شواهدی که مبنی بر خلاقیت نئاندرتالها کشف شده بسیار سخت است آنها را از مفهوم بشریت مستثنا کرد و به دور دانست.
